In Edinburgh

12 september 

Daar waar ik de bus uitstap op South St Davidstreet in de new town van Edinburgh was je 240 jaar geleden getuige van iets opzienbarends. De nieuwe stad was pas een paar jaar oud, en er stonden huizen van zandsteen die wel zo groot waren dat je je paard en koets er kon herbergen. In old town gelegen aan de overkant van de rivier, die bezaaid was met uitwerpselen, kon je nauwelijks met één paard langs de smalle hoge bakstenen huizen, waar tientallen families bijeen gepropt leefden. Op straat kon je nauwelijks lucht happen door de rook van de schoorstenen en de stank van de krabben en garnalen die kooplui op vuile en stoffige doeken aanboden. Nog minder vergingen het de gevangenen die vast zaten in de vestiging die gebouwd is op een gedoofde vulkaan. Daar in Edinburgh Castle zaten allemaal zeelui achter de tralies die grotendeels opgepakt waren voor de Britse kust. Nou scheelde het wel of je Europeaan was of een Amerikaan die voor de onafhankelijkheid streed van de Verenigde Staten, dan kreeg je namelijk de helft aan rantsoen omdat je als piraat werd gezien.

Arm en rijk zij gingen hun eigen weg. Echter wat de old- en newtowners wel samen deelden was hun geloof in god. Het Presbyteriaans. Geïntroduceerd door de Schotse calvinist John Knox. Een kenmerk van het presbyteriaanisme is dat je zelf zoveel mogelijk moet uitzoeken. Rond 1780 was nog zo’n 90% van de Europeanen analfabeet, in Schotland daar- en tegen niet, zelfs de allerarmsten konden er rekenen en schrijven. Wie de beeltenis van bovengenoemde John Knox wil zien, moet de St Giles Cathedral bezoeken, daar preekte hij op 29 juni 1559 en startte daarmee een beeldenstorm, het begin van de reformatie. Zowel bij het portaal, als in een gebrandschilderd glas is zijn portret te zien. Wat ook opvalt zijn de tal van herdenkingsmonumenten voor ‘the great war’ 1914-1918. 

Indrukwekkend was later deze middag dan ook het Scottish National War Memorial, boven op de vestiging van Edinburgh Castle gelegen. Het interieur is van graniet, waar je gedenkboeken kunt doornemen met de namen van diegenen die zijn omgekomen namens Schotland in de Eerste Wereldoorlog. Boven de wanden die zijn opgeluisterd met taferelen van het slagveld. 

Van de stilte ging het dalend het rumoer in de oude stad binnen. Meters en meters naar beneden om vervolgens weer in de nieuwe stad te komen, waar het nog even genieten was van het panorama op het oude Edinburgh. Stad met een bewogen en zeer interesante geschiedenis.